Çeşitli kaynaklardan saf lavanta yağı ve uykusuzluk üzerine olumlu etkilerini duymuşsundur. Peki bu durum gerçekten böyle midir? Bu blog yazısında Amerika Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Karen K. Davis ve ekibinin lavanta yağının (Lavandula angustifolia) uyku üzerine etkisine dair gerçekleştirdiği bilimsel çalışmayı inceledik. Ekip bu çalışmayı, hastanedeki hasta bireylerin uyku yoksunluğunun iyileşme sürecine olumsuz etkilerini azaltmak üzere yaptı. Bu yazıda size yapılan bu çalışmanın detaylarını özetleyerek anlatacağız. Makalenin tamamına ulaşmak isteyenler için kaynakça bölümüne link bıraktık.
Yetersiz uyku veya kalitesi düşük uyku, hasta bireylerde yaygın görülen bir problemdir. Ve ne yazık ki bu durum, hastalık durumunda bireyin bağışıklığını düşürmektedir. Örneğin Spiegel K ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada grip (İnfluenza Virüsü) olan ve uyku sorunu olan hastaların virüse karşı ürettiği antikor seviyesi, uyku sorunu olmayan ve grip olan hastaların ürettiğinin yarısı kadar olduğu gösterilmiştir (2). Sonuç olarak aynı noktaya geliyoruz ki uyku, sağlığımız için çok önem teşkil etmektedir.
@mpho_mojapelo, unsplash
Çalışmada Kullanılan Yöntemler
Çalışmaya dönersek lavanta yağı ve uyku üzerine etkisini incelemek üzere yöntem olarak rastgele kontrol grubu seçilmiştir. Rastgele kontrol grubu seçmeye ek olarak bilimsel çalışmalarda sonuçların güvenirliği için çalışma grubunun doğru seçilmesi çok önemlidir. Çalışmada genel olarak sindirim sistemi ve kalp hastalıkları olan bireyler seçilmiştir. Solunum sistemi sorunu olanlar (oksijen cihazına ihtiyaç duyan, oksijen seviyesi düşük çıkan vb.), kan basıncını düşürmek amacıyla uykusuzluk için uyku ilacı kullananlar çalışma grubuna dahil edilmemiştir. Çalışmaya 25 kontrol, 25 de deney grubu olmak üzere 50 kişi seçilmiştir.
Kontrol grubuna herhangi bir uygulama yapılmazken, deney grubunun yataklarının 1 metre yakınına 22.00’dan 06.00’a kadar %100 saf 3 mililitre lavanta yağı (Lavandula angustifolia) içeren üstü açık bir cam şişe bırakılmıştır. Uyku kalitesinin ölçümü için de bilimsel çalışmalarda genel olarak kullanılan The Richard Campbell Sleep Questionnaire (RCSQ) metodu kullanılmıştır. Bu metotta uyku derinliği, uykuya geçiş süresi, uyku süresince uyanmalar ölçülmektedir. Belki siz de akıllı saatiniz veya telefonunuz aracılığıyla uyku kalitenizi ölçüyorsunuzdur. Yukarıda kullanılan kriterlerin o uyku metriklerinde geçtiğini görmüşsünüzdür. RCSQ ile birlikte bir de kan basıncı ölçülmüştür. Kan basıncından beklenen ise uyku evresinde düşmesidir. Çünkü uyku aslında metabolizma yavaşlaması (bazal metabolizma), yani dinlenme evresidir.
Lavanta Yağı ve Uyku Kalitesine Etkisi
Kan basıncı, dakikadaki kalp atış miktarı, solunum seviyesi, oksijen doygunluğu sonuçlarına bakıldığında iki grup arasında ciddi bir fark gözlenmemektedir. Fakat saat gece 00.000 ile 04.00 arasında uyku vakitlerinde lavanta uygulanan grubun kan basıncında önemli bir düşüş olduğu gözlemlenirken, kontrol grubunun kan basıncında artış olduğu gözlemlenmektedir. Kontrol bireylerinde uykusuzluk etkilerini daha yoğun görüyoruz diyebiliriz. Sonuçları değerlendirilirken unutulmaması gereken nokta, deneye dahil olan bütün bireyler hali hazırda hasta ve uyku sorunu çekmektedir. Bu ilk sonuçlar için aşağıdaki tablo 1’i inceleyebilirsiniz.
Uyku Kalitesi Ölçüm Sonuçları. 22.00 başlangıç sonucu, 22.00-00.00 saatleri arasındaki değişim sonucu ve 00.00-04.00 saatleri arasındaki değişim sonucu verilmiştir. (1)
Çalışmanın ikinci önemli ölçüm metriği olan RCSQ ölçümüne göre ise Tablo 2’deki değerleri tek tek incelerseniz görürsünüz ki lavanta uygulaması yapılan grubun uyku kalitesinin daha iyi olduğu gözlemlenmektedir. RCSQ total uyku puanı dikkate alındığında kontrol grubunun puanı 100 üzerinden 40.1 iken, lavanta uygulanmış grubun puanı 48.25’tir. RCSQ çalışması aşağıda tablo 2’de ve grafikte verilmiştir.
Çalışmada yapılan RCSQ Ölçüm Puanları. Puanlar 100 üzerinden değerlendirme kriterlerine göre verilmiştir. (1)
Sonuç olarak yapılan çalışmaya göre aromaterapinin uyku kalitesini değiştirdiğini, özellikle kan basıncında ciddi düşüş yaptığı (uykuda olması gereken) gözlemlenmiştir.
Çalışmada yapılan RCSQ Ölçüm Puanları. Turuncu: Lavanta Yağı Uygulanmış Deney Grubu, Mavi: Uygulama Yapılmamış Deney Grubu (1)
Çalışmanın vurguladığı bir diğer önemli nokta ise bitkisel yağların aromaterapik etkilerini gözlemlemek istiyorsanız (örneğin uykusuzluk) %100 saf aromaterapik yağları kullanmanız gerekmektedir. Siz de lavanta yağını denemek istiyorsanız saf lavanta uçucu yağımızı deneyebilirsiniz. Buhurdanlığınız veya difüzörünüz yoksa eva buhurdanlığımızı inceleyebilirsiniz.
Güzel, sağlıklı ve mutlu günler dileriz
Kaynaklar: